Thời gian qua, rất nhiều chuyên gia, đại diện địa phương để xuất nên
“làm nhẹ” kỳ thi tốt nghiệp THPT, chuyển thành kỳ thi cấp địa phương và
chỉ đơn giản như kiểm tra cuối năm học. Cách làm này có thể giúp giảm áp
lực cho cả thầy và trò để tập trung vào kỳ thi ĐH, CĐ. Tuy nhiên, cũng
còn nhiều ý kiến trăn trở, lo ngại nếu như vậy sẽ dẫn đến học sinh học
lệch, học tủ; đồng thời sẽ không đảm bảo chất lượng đầu ra của học sinh
THPT.
Thời
gian qua, rất nhiều chuyên gia, đại diện địa phương để xuất nên “làm nhẹ” kỳ
thi tốt nghiệp THPT, chuyển thành kỳ thi cấp địa phương và chỉ đơn giản như
kiểm tra cuối năm học. Cách làm này có thể giúp giảm áp lực cho cả thầy và trò
để tập trung vào kỳ thi ĐH, CĐ. Tuy nhiên, cũng còn nhiều ý kiến trăn trở, lo
ngại nếu như vậy sẽ dẫn đến học sinh học lệch, học tủ; đồng thời sẽ không đảm
bảo chất lượng đầu ra của học sinh THPT.
Đơn giản hóa
Với
việc đổi mới giáo dục hiện nay, kỳ thi tốt nghiệp THPT chỉ còn là kỳ thi để
đạt, chứ không phải là kỳ thi làm cơ sở tuyển chọn thí sinh. Do bản chất của kỳ
thi như vậy, nên nhiều ý kiến cho rằng, việc tổ chức thi tốt nghiệp hằng năm,
với sự huy động nhân lực, vật lực của xã hội khá lớn như thời gian qua, là
không cần thiết. Nhất là khi, dù tốn kém nhưng kỳ thi này vẫn không đảm bảo
thực chất, chưa khiến dư luận yên tâm về kết quả thi cũng như chất lượng đầu ra
của học sinh THPT.
Theo GS Đào Trọng Thi, Chủ nhiệm
Ủy ban Văn hóa Thanh thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội, vẫn cần thiết phải tổ
chức kỳ thi tốt nghiệp THPT, nhưng không cần quy mô như trước đây. “Hằng năm tỷ
lệ đỗ tốt nghiệp THPT ở các nơi đều trên 90%, phổ biến là 95- 99%; nghĩa là gần
như 100% các em đều đỗ tốt nghiệp, vì vậy không nên tổ chức kỳ thi quy mô và
gây áp lực lớn cho bản thân học sinh và xã hội. Bên cạnh đó, việc ghép kỳ thi
THPT và kỳ thi tuyển sinh ĐH, CĐ như vừa qua là không phù hợp, vì mục đích của
hai kỳ thi này là hoàn toàn khác nhau. Ở kỳ thi tốt nghiệp THPT, đề thi khá dễ
và đa phần các em đều có thể đạt điểm trung bình trở lên. Còn sự phân hóa trong
đề thi tuyển sinh ĐH, CĐ lại rất rõ ràng. Vì vậy, kỳ thi tốt nghiệp THPT hãy tổ
chức như một kỳ kiểm tra, giao cho các sở giáo dục ở các địa phương và về lâu
dài có thể giao cho các trường trung học phổ thông tổ chức là đủ. Thậm chí tiến
tới chỉ cần xét kết quả học tập trong 3 năm ở bậc phổ thông, nếu như đảm bảo
được kết quả này là thực chất”, GS Đào Trọng Thi phân tích.
Với vai trò là đơn vị giáo dục
cấp địa phương, theo ông Bùi Quang Thái, Phó trưởng phòng Khảo thí và Kiểm định
chất lượng, Sở GD - ĐT, việc để Sở GD - ĐT tổ chức kỳ thi tốt nghiệp là hợp lý,
đây là công việc lâu nay Sở vẫn làm. Tuy nhiên, với những yêu cầu về đổi mới
kiểm tra đánh giá, trong khi chương trình đào tạo vẫn là chương trình cũ, thì
Bộ cần có sự chỉ đạo rõ ràng và phải có sự khảo sát trình độ của học sinh, qua
đó có phương án phù hợp khi tổ chức thi tốt nghiệp.
Làm rõ chất lượng đầu ra
Nếu
việc thi tốt nghiệp được giao cho địa phương hoặc làm nhẹ đi thì vấn đề đặt ra
là với hệ thống giáo dục hiện nay của Việt Nam là liệu có dẫn tới tình trạng
học sinh học lệch, học tủ, chỉ học những môn thi đại học, khiến cho chất lượng
đầu ra của học sinh THPT không đảm bảo, nhất là với những học sinh chỉ cần tốt
nghiệp, không thi ĐH,CĐ hay không?
Theo ông Võ Thế Quân, Hiệu
trưởng trường THPT Đông Đô, Hà Nội, trường THPT đang dạy 13 môn học bắt buộc,
không có môn tự chọn. Nhưng khi thi tốt nghiệp THPT lại được tự chọn, thì đương
nhiên các em sẽ lựa chọn những môn liên quan đến môn thi đại học. Điều này sẽ
dẫn đến tình trạng học lệch ngay từ khi vào đầu cấp. Do đó, nếu việc thi được
giao về địa phương hay tổ chức như một kỳ kiểm tra, thì cũng cần xem lại chương
trình học phù hợp, cải tiến làm sao để các em ổn định học tập chứ không phải
nghe không thi cấp “quốc gia” mà học sinh lơi là.
Về
vấn đề này, GS Đào Trọng Thi “hiến kế”: Nếu đã trở thành kỳ thi do địa phương,
do trường tổ chức thì sẽ không còn sự so sánh giữa các cơ sở, giữa các địa
phương nữa, khi đó tỷ lệ tốt nghiệp không còn là thành tích, nên hy vọng sẽ
không còn việc phải phấn đấu đạt tỷ lệ “đẹp” 95-99%.
Trước
những ý kiến nếu giao cho địa phương tổ chức thì chất lượng đầu ra, sẽ là vấn
đề đáng lo ngại bởi chương trình giáo dục phổ thông vẫn cũ và chưa tạo được
niềm tin cho xã hội; một chuyên viên Cục khảo thí và Kiểm định chất lượng giáo
dục, Bộ GD - ĐT cho rằng: Trong những năm qua, việc đổi mới thi cử đã bắt đầu
có tác dụng nâng cao chất lượng giáo dục, đổi mới phương pháp dạy học,
dù chương trình giáo dục vẫn là chương trình hiện hành. Tuy nhiên, tác dụng đó
vẫn còn hạn chế bởi các điều kiện dạy học chưa được cải thiện, đổi mới
quản lý quá trình dạy học mới chỉ là bước đầu. Bằng việc đổi mới thi, kiểm tra;
sẽ tiến tới đổi mới phương pháp dạy học trong các nhà trường theo định hướng
hình thành và phát triển phẩm chất, năng lực của người học. Khi đó, việc học sẽ
là thực chất, cho nên sẽ ít phải lo ngại về đầu ra của học sinh THPT.
Trước đó, để đảm bảo sự cần thiết
có kỳ thi tốt nghiệp THPT, Bộ GD - ĐT khẳng định: Theo Luật Giáo dục, học sinh
khi hoàn thành chương trình THPT phải tham dự kỳ thi để xét công nhận tốt
nghiệp THPT. Điều này phù hợp với thông lệ quốc tế (nhất là ở các nước có nền
giáo dục phát triển) là chú trọng đánh giá chất lượng đầu ra (đối với giáo dục
phổ thông qua kỳ thi tốt nghiệp THPT), chứ không chỉ đánh giá chất lượng đầu
vào (thi tuyển sinh ĐH, CĐ). Thi, kiểm tra, đánh giá là một khâu của quá trình
dạy học, có liên hệ chặt chẽ, biện chứng với các hoạt động khác của quá trình
dạy học và giáo dục. Việc thi sẽ có tác dụng định hướng, điều chỉnh hoạt động
học của trò và hoạt động dạy của thầy.
Đồng thời, việc thi phải phù hợp với nội dung và phương pháp học tập theo
phương châm “học gì đánh giá nấy”. “Mục đích kỳ thi tốt nghiệp THPT không chỉ
xác nhận trình độ học vấn phổ thông, mà quan trọng hơn là thông qua kỳ thi tác
động tích cực trở lại quá trình dạy học trong các nhà trường phổ thông, tạo động
lực để duy trì và không ngừng nâng cao chất lượng dạy học trong các nhà trường.
Vì thế vẫn cần thiết có một kỳ thi tốt nghiệp, tuy nhiên tổ chức theo cách nào
thì Bộ đang lắng nghe ý kiến của các phía và sẽ sớm đưa ra quyết định”, đại
diện Bộ GD - ĐT khẳng định.
Vậy là đến thời điểm này, vẫn chưa biết kỳ
thi tốt nghiệp THPT năm nay sẽ theo hướng nào, nặng hay nhẹ, cấp quốc gia hay
cấp địa phương. Có lẽ đã là hơi muộn để học sinh và giáo viên có thể đưa ra
định hướng học và dạy cho mình, nhằm đạt kết quả tốt nhất cho kỳ thi này. Dư
luận mong muốn, sẽ là một cải tiến theo hướng tích cực của Bộ GD-ĐT, thay vì
tình trạng “càng cải tiến càng lúng túng” như thời gian vừa qua.
Lê Vân